Αυτά τα Χριστούγεννα μαθαίνουμε να γράφουμε διαβάζοντας και γνωρίζοντας έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας!
Τα παιδιά των τμημάτων της Δημιουργικής Γραφής του Κέντρου Φιλολογικών Μαθημάτων «Έκφρασις» γίνονται αναγνώστες μοναδικών λογοτεχνικών έργων ώστε να βελτιώσουν την αναγνωστική τους ικανότητα, να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, να ενισχύσουν το γνωστικό τους επίπεδο και να δυναμώσουν τη φαντασία τους ταξιδεύοντας στο μαγικό κόσμο των συγγραφέων.
Αφού επιλέξαμε μικρά αποσπάσματα δημοφιλών έργων, τα εικονογραφήσαμε και τα ηχογραφήσαμε κάνοντας ένα υπέροχο βίντεο. Στη δράση συμμετέχουν οι μαθητές:
Κειμενικοί δείκτες είναι τα μορφικά στοιχεία του κειμένου, που αποτελούν το σκελετό του. Πρόκειται για τις επιλογές που κάνει ο δημιουργός προκειμένου να δώσει μορφή στο περιεχόμενο του κειμένου του.
Οι κειμενικοί δείκτες περιλαμβάνουν:
Το λογοτεχνικό γένος/είδος: Μια πρώτη επιλογή του δημιουργού είναι αν θα παρουσιάσει τις ιδέες του με τη μορφή ποιήματος, πεζογραφήματος ή θεατρικού κειμένου (γένος).
Επιλέγει, επίσης, μεταξύ των επιμέρους μορφών κάθε γένους. Σε ό,τι αφορά, για παράδειγμα, την πεζογραφία μπορεί να επιλέξει τη συγγραφή μυθιστορήματος, βιογραφίας/αυτοβιογραφίας, ιστορικού μυθιστορήματος κ.ά. (είδος).
Τις γλωσσικές επιλογές: Μεταξύ των γλωσσικών επιλογών του συγγραφέα/ποιητή, οι σημαντικότερες είναι:
Η επιλογή ρηματικού προσώπου: Είναι διαφορετικό το αφηγηματικό αποτέλεσμα με τη χρήση α΄ ενικού (προσωπική διάσταση αφήγησης) απ’ ό,τι με τη χρήση γ΄ ενικού (αποστασιοποίηση).
Οι γραμματικοί χρόνοι, εφόσον μέσω αυτών δηλώνεται αν τα γεγονότα αφορούν το παρόν, το παρελθόν ή το μέλλον.
Οι γραμματικές εγκλίσεις, εφόσον υπάρχει διαφοροποίηση ανάμεσα στην οριστική (πραγματικό), την υποτακτική (επιθυμητό, πιθανό) και την προστακτική (απαίτηση).
Η χρήση επιθέτων και επιρρημάτων, εφόσον -συχνά- καθιστούν εμφανέστερη τη συναισθηματική στάση ή την άποψη των προσώπων ή του αφηγητή απέναντι σ’ ένα ζήτημα.
Η στίξη, εφόσον με τα σχολιαστικά, κυρίως, σημεία στίξης (θαυμαστικό, αποσιωπητικά, εισαγωγικά) ο λογοτέχνης μπορεί να εμπλουτίσει το κείμενό του -ιδίως το ποιητικό- με πρόσθετες νοηματικές αποχρώσεις (ειρωνεία, θαυμασμό, απορία, έκπληξη κ.ά.), καθώς και να αξιοποιήσει τη λειτουργία της αποσιώπησης.
Τα σχήματα λόγου (παρομοιώσεις, μεταφορές, προσωποποιήσεις κ.ά.) αποτελούν βασικό κειμενικό δείκτη, καθώς με τη χρήση τους ο δημιουργός έχει τη δυνατότητα να δώσει έμφαση σε συγκεκριμένα σημεία του κειμένου.
3. Τους αφηγηματικούς τρόπους (αφήγηση, διάλογος, εσωτερικός μονόλογος, περιγραφή, σχόλια κ.ά.), καθώς με την αξιοποίηση του κατάλληλου κάθε φορά αφηγηματικού τρόπου ο λογοτέχνης μπορεί να ενισχύει τη θεατρικότητα του κειμένου (διάλογος), να προχωρά την πλοκή (αφήγηση), να δημιουργεί καίριες για την κατανόηση του περιεχομένου εικόνες (περιγραφή), να φέρνει στην επιφάνεια σκέψεις των προσώπων (εσωτερικός μονόλογος), ακόμη και να εκφράζει την άποψή του για τους ήρωες (σχόλια).
4. Τις αφηγηματικές τεχνικές (είδος αφηγητή, εστίαση, ρυθμός αφήγησης, χρόνος αφήγησης), καθώς οι τεχνικές αυτές επιτρέπουν στον δημιουργό να δώσει έμφαση σε συγκεκριμένα σημεία, επιβραδύνοντας την αφήγηση, να προσπεράσει άλλα λιγότερο σημαντικά (επιτάχυνση/παράλειψη), αλλά και να επιλέξει τον κατάλληλο τύπο αφηγητή για την καλύτερη ανάδειξη του περιεχομένου. Εύλογα, ένας πρωτοπρόσωπος αφηγητής, για παράδειγμα, προσδίδει στο κείμενο την αίσθηση της προσωπικής/αυτοβιογραφικής καταγραφής και το καθιστά πιο άμεσο.
5. Τη δομή / πλοκή του κειμένου. Είναι ο τρόπος με τον οποίο συντίθεται ένα ποιητικό ή αφηγηματικό έργο, ώστε το τελικό κείμενο να αποτελεί ένα οργανωμένο και αισθητικά αποτελεσματικό σύνολο.
Στα ποιητικά κείμενα, η δομή συνίσταται στην κατασκευή και τη στιχουργική τους (στροφικότητα, ομοιοκαταληξία/ελεύθερος στίχος, μέτρο/ρυθμός). Με τη μελέτη της δομής του ποιήματος φωτίζονται το νόημα, το συναίσθημα, ο τόνος και η πρόθεσή του.
Στα αφηγηματικά κείμενα, η δομή συνίσταται στον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται τα γεγονότα της ιστορίας σε μια συγκεκριμένη σειρά (πλοκή). Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στον τρόπο οργάνωσης και διευθέτησης της πλοκής. Ένα παράδειγμα είναι η αριστοτελική σειρά «αρχή-μέση-τέλος» (ή διαφορετικά: «αρχή σταδιακή εξέλιξη και λύση»).
Βασικός μοχλός εξέλιξης της πλοκής είναι η δράση των χαρακτήρων (οι επιθυμίες, τα κίνητρα της δράσης τους, οι συγκρούσεις με το περιβάλλον, εμπόδια στην εκπλήρωση των επιθυμιών τους, καθώς και η τελική έκβαση της δράσης). Ό,τι δίνει ώθηση στην ιστορία ονομάζεται «στοιχείο πλοκής».
7. Τους χαρακτήρες, εφόσον ο τρόπος με τον οποίο δρουν ή αντιδρούν, οι επιδιώξεις, οι επιθυμίες, τα λεγόμενά τους και η στάση που τηρούν απέναντι σε διάφορες καταστάσεις επιτρέπουν στον δημιουργό να αναδείξει συγκεκριμένες ιδέες, αντιλήψεις και προβληματισμούς, καθώς και να προβάλει συγκεκριμένα θέματα.
8. Το ύφος του κειμένου, μέσω του οποίου ο λογοτέχνης έχει τη δυνατότητα να υποβάλει μια συγκεκριμένη διάθεση, όπως και να διαμορφώσει το συναισθηματικό κλίμα του κειμένου. Ένα κείμενο με ειρωνικό ύφος, για παράδειγμα, υποδηλώνει τη διάθεση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα του. Αντιστοίχως, ένα κείμενο με εξομολογητικό ύφος φανερώνει την πρόθεσή του να διαμορφώσει ένα κλίμα οικειότητας, με τον αφηγητή -αν αυτός είναι πρωτοπρόσωπος- να προχωρά στην παρουσίαση πολύ προσωπικών σκέψεων και βιωμάτων.
10. Την τεχνική γραφής, εφόσον ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας/ποιητής επιλέγει να συνθέσει το κείμενό του ενδέχεται να υποδηλώνει την πρόθεσή του να αναδείξει συγκεκριμένα στοιχεία του. Ένα ποιητικό κείμενο, για παράδειγμα, στο οποίο οι στίχοι είναι μονολεκτικοί, ακόμη και μονοσύλλαβοι, φανερώνει πιθανώς την εσωτερική αίσθηση θραύσης του συναισθηματικού κόσμου ή την αδυναμία του ποιητικού υποκειμένου να αρθρώσει συνεχή λόγο εξαιτίας της επώδυνης φύσης του θέματός του.
11. Τον τίτλο του κειμένου, ιδίως στα ποιητικά κείμενα, όπου λόγω της συντομίας τους κάθε επιμέρους στοιχείο αποκτά ιδιαίτερη νοηματική βαρύτητα. Ειδικότερα, μέσω του τίτλου ενός ποιήματος, ο δημιουργός ενδέχεται είτε να υποδεικνύει ποια είναι η κεντρική θεματική του, είτε από ποια οπτική θα πρέπει να ιδωθεί το περιεχόμενο που ακολουθεί.
Όταν γίνεται λόγος για τους κειμενικούς δείκτες ενός κειμένου, εννοούνται πρωτίστως τα στοιχεία που καθορίζουν τη μορφή του και όχι τα στοιχεία του περιεχομένου του, όπως είναι οι ιδέες, οι αντιλήψεις, οι αξίες κ.ά.
Η «Έκφρασις» είναι ένα Κέντρο Φιλολογικών Μαθημάτων.
Στις τάξεις του Δημοτικού διδάσκονται:
Έκθεση – Γλώσσα, Δημιουργική Γραφή και Ορθογραφία.
Παρέχεται εξατομικευμένο πρόγραμμα για κάθε μαθητή (ιδιαίτερο μάθημα) ή προσαρμοσμένα προγράμματα για μικρές ομάδες ατόμων (γκρουπ).
ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ
Στο μάθημα της Γλώσσας/ Έκθεσης/Παραγωγής λόγου:
Αναπτύσσονται οι απαραίτητες δεξιότητες, προκειμένου ο μαθητής:
Να μάθει να χειρίζεται όσο το δυνατόν καλύτερα την νέα ελληνική γλώσσα
Να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του
Να ασκηθεί στην παραγωγή γραπτού λόγου και την έκφραση
Να κατανοήσει την γραμματική και το συντακτικό
Να επεξεργάζεται ένα κείμενο και να απαντά σε ερωτήσεις κατανόησης και κρίσης
Μέθοδος διδασκαλίας
• Η διδασκαλία συμβαδίζει με την διδακτέα ύλη των σχολικών εγχειριδίων, την εμπλουτίζει, την αναλύει και την ενισχύει
• Παροχή σημειώσεων – Επαναλήψεις – Τεστ
• Αξιοποίηση Ψηφιακών Μέσων
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας ανά εβδομάδα: 1 ή 2
ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
Στα μαθήματα Δημιουργικής Γραφής οι μαθητές:
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Καλλιεργούν την σωστή χρήση της γλώσσας και της έκφρασης μέσα από μια ελεύθερη και δημιουργική διαδικασία
Έρχονται σε επαφή με σπουδαία κείμενα της ελληνικής λογοτεχνίας, με μεγάλους Έλληνες & ξένους λογοτέχνες
Ενεργοποιούν τις γνώσεις τους στη γραμματική και το συντακτικό
Μέσα από παιχνίδια λέξεων μαθαίνουν να χτίζουν τον λόγο και την έκφρασή τους
Γράφουν τις δικές τους ιστορίες, τα δικά τους ποιήματα, το δικό τους θεατρικό έργο…
Συνδυάζοντας τη γραφή και τη λογοτεχνία με άλλες τέχνες (μουσική, θέατρο, ζωγραφική), αναπτύσσουν την δημιουργική φαντασία τους
Στα μαθήματα Ορθογραφίας οι μαθητές:
Αποκτούν συνειρμική σκέψη και εμπλουτισμένο λεξιλόγιο
Κατανοούν σε βάθος τους κανόνες της γραμματικής, οι οποίοι καθορίζουν την Ορθογραφία των λέξεων
Μαθαίνουν τον τονισμό, τα σημεία στίξης, τα -ο ή -ω, -ι, -υ, -ει, -οι ή -η, -αι ή -ε, τα κεφαλαία και τα πεζά, το τελικό –ν, τις καταλήξεις ρημάτων, επιθέτων και ουσιαστικών κ.α.
Ασκούνται στην Ορθογραφία μέσα από μια ευχάριστη δραστηριότητα
Η «Έκφρασις» είναι ένα Κέντρο Φιλολογικών Μαθημάτων. Στις τάξεις του Γυμνασίου διδάσκονται: Έκθεση, Γλώσσα & Λογοτεχνία και Αρχαία Ελληνικά.
Η «Έκφρασις» βοηθά τους μαθητές να βελτιώσουν την επίδοση και τον βαθμό τους, αλλά και να αποκτήσουν τις βάσεις για το Λύκειο.
Παρέχει εξατομικευμένο πρόγραμμα για κάθε μαθητή (ιδιαίτερο μάθημα) ή προσαρμοσμένα προγράμματα για μικρές ομάδες ατόμων (γκρουπ).Είναι ένας φιλικός χώρος, ειδικά διαμορφωμένος για να φιλοξενεί περιορισμένο αριθμό ατόμων σε κάθε μάθημα. Δίνει προτεραιότητα στην ιδιαίτερη προσέγγιση των αναγκών κάθε παιδιού.
Νεοελληνική Γλώσσα & Γραμματεία:
Αναπτύσσονται οι απαραίτητες δεξιότητες, προκειμένου οι μαθητές:
Να κατανοήσουν τα είδη του προφορικού και γραπτού λόγου
Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένων
Να οργανώσουν τις γνώσεις τους στη γραμματική και το συντακτικό
Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους
Να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη
Να μάθουν να χρησιμοποιούν τον γραπτό λόγο σωστά (σύνταξη, γραμματική, ορθογραφία, ύφος)
Αρχαία Ελληνικά:
Αναπτύσσονται οι απαραίτητες δεξιότητες, προκειμένου οι μαθητές:
Να ασκηθούν στη γραμματική και το συντακτικό
Να κατανοούν τα κείμενα
Να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα
Να συνδέουν τα ετυμολογικά και λεξιλογικά φαινόμενα με αναφορές στη νέα ελληνική γλώσσα
Μέθοδος διδασκαλίας
• Γίνεται πλούσιος σχολιασμός και ερμηνευτική ανάλυση
• Η διδασκαλία συμβαδίζει με την διδακτέα ύλη που περιέχεται στο σχολικό εγχειρίδιο, την αναλύει και την ενισχύει με υλικό από έγκριτες πηγές, έντυπες και ψηφιακές
• Συνεχής εξάσκηση των μαθητών – Πλούσιες ασκήσεις – Διαγωνίσματα και προσομοίωση εξετάσεων – Παροχή σημειώσεων
• Αξιοποίηση Ψηφιακών Μέσων
Παρέχονται σημειώσεις, οι οποίες ερμηνεύουν, οργανώνουν και εμπλουτίζουν την ύλη του μαθήματος
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας ανά εβδομάδα: Νεοελληνική Γλώσσα & Γραμματεία (1 ή 2), Αρχαία Ελληνικά (1 ή 2)
Διαδικτυακή Μάθηση
Η «Έκφρασις» παρέχει τη δυνατότητα της διαδικτυακής εκπαίδευσης μέσω οn-line μαθημάτων.
Η «Έκφρασις» είναι ένα Κέντρο Φιλολογικών Μαθημάτων. Στις τάξεις του Λυκείου διδάσκονται: Έκθεση, Γλώσσα & Λογοτεχνία, Αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Ιστορία.
Η «Έκφρασις» προετοιμάζει τους μαθητές, ώστε να πετύχουν στις εξετάσεις και να εισαχθούν στο Πανεπιστήμιο.
Παρέχει εξατομικευμένο πρόγραμμα για κάθε μαθητή (ιδιαίτερο μάθημα) ή προσαρμοσμένα προγράμματα για μικρές ομάδες ατόμων (γκρουπ). Είναι ένας φιλικός χώρος, ειδικά διαμορφωμένος για να φιλοξενεί περιορισμένο αριθμό ατόμων σε κάθε μάθημα. Δίνει προτεραιότητα στην ιδιαίτερη προσέγγιση των αναγκών κάθε παιδιού.
Στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας & Λογοτεχνίας:
Αναπτύσσονται οι απαραίτητες δεξιότητες, προκειμένου οι μαθητές:
Να ερμηνεύουν και να αξιολογούν κριτικά τα κείμενα
Να σχεδιάζουν, να οργανώνουν και να δομούν τον δικό τους γραπτό λόγο
Να επεξεργάζονται κείμενα όλων των λογοτεχνικών ειδών, από γλωσσικής και νοηματικής απόψεως
Να εντοπίζουν τα διάφορα επίπεδα του λόγου και τις γλωσσικές ποικιλίες
Να διακρίνουν τα είδη γραπτού λόγου και τις διαφοροποιήσεις ανάμεσά τους
Να ερμηνεύουν τα μορφοσυντακτικά φαινόμενα
Να κατανοήσουν την έννοια και τη λειτουργία της λογοτεχνίας
Να μπορούν να χειρίζονται το λογοτεχνικό κείμενο ως μέσο ενός ευρύτερου δημιουργικού και αναλυτικού στοχασμού
Στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών:
Αναπτύσσονται οι απαραίτητες δεξιότητες, προκειμένου οι μαθητές:
Να κατανοούν το περιεχόμενο των κειμένων, το επικοινωνιακό πλαίσιο, τις βασικές ιδέες
Να οικειωθούν την αρχαία ελληνική γλώσσα και τις λέξεις της
Να εξασκηθούν στη γραμματική και το συντακτικό
Να αναγνωρίζουν τον τρόπο οργάνωσης των κειμένων
Να εξηγούν με ποιον τρόπο στα κείμενα οι γλωσσικές επιλογές υπηρετούν την πρόθεση του κειμένου
Να ερμηνεύουν λέξεις, φράσεις, προτάσεις, περιόδους του κειμένου αξιοποιώντας κειμενικά, επικοινωνιακά και ιστορικά συμφραζόμενα
Να αντιπαραβάλλουν και να συγκρίνουν πληροφορίες και στοιχεία μεταξύ κειμένων
Να απαντούν σε ερωτήσεις κλειστού ή ανοικτού τύπου και να μεταφράζουν αποσπάσματα
Στο μάθημα των Λατινικών:
Αναπτύσσονται οι απαραίτητες δεξιότητες, προκειμένου οι μαθητές:
Να εξασκηθούν οι μαθητές στην ερμηνευτική και κειμενοκεντρική προσέγγιση των ενοτήτων
Να κατανοήσουν σε βάθος το Λεξιλόγιο, τη Γραμματική, τη Σύνταξη
Να μπορούν να συσχετίζουν το λατινικό λεξιλόγιο με αυτό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, της νεοελληνικής γλώσσας και των ευρωπαϊκών γλωσσών
Να αξιοποιούν κριτικά τα κείμενα
Στο μάθημα της Ιστορίας:
Αναπτύσσονται οι απαραίτητες δεξιότητες, προκειμένου οι μαθητές:
Να κατανοήσουν το περιεχόμενο και να αφομοιώσουν την ύλη
Να διευκολυνθούν στην εκμάθηση της ιστορίας με ποικίλες τεχνικές
Να ασκηθούν στην επεξεργασία των ιστορικών πηγών
Να προσεγγίζουν κριτικά τις πληροφορίες που παρέχουν τα κείμενα-πηγές
Μέθοδος διδασκαλίας
• Συστηματική επεξεργασία υλικού των σχολικών εγχειριδίων σε συνδυασμό με κείμενα προερχόμενα από έγκριτες πηγές, έντυπες και ψηφιακές
• Συνεχής εξάσκηση των μαθητών – Πλούσιες ασκήσεις – Ενδελεχής σχολιασμός και ανάλυση – Ανάπτυξη επιχειρημάτων – Διαγωνίσματα και προσομοίωση εξετάσεων – Παροχή σημειώσεων
• Αξιοποίηση Ψηφιακών Μέσων
• Παρέχονται σημειώσεις, οι οποίες ερμηνεύουν, οργανώνουν και εμπλουτίζουν την ύλη του μαθήματος
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας ανά εβδομάδα: Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία (2 ή 3), Αρχαία Ελληνικά (2 ή 3), Λατινικά (2 ή 3), Ιστορία (1 ή 2)
Έκφρασις 